Sayısal takograf karayolu ile yolcu ve eşya taşımacılığı yapan ticari araçlarda kullanılan bir kontrol cihazı olup; temelde yazıcı içeren araçtaki takograf cihazı, kartlar için iki yuva ve ekrandan oluşur. Güvenli bir sensör üzerinden vites kutusuna bağlanır. Araçtaki takograf cihazı sistemin beynidir. Dahili belleğinde sürücülerin sürüş periyotlarını ve görevlerini 12 ay boyunca tutabilme yeteneğine sahiptir. Aynı zamanda polis tarafından ulaşılmak istendiğinde, hatalara ilişkin bilgileri, sistemi tahrif etmeye yönelik girişimleri, hız sınırı ihlallerini, kalibrasyon ayrıntılarını da hafızasında tutar. Sayısal takograf akıllı kartlarla çalışır. Sürücüler, şirketler(operatörler), servisler(Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilen takograf servisleri) ve denetim görevlilerinin(Polis gibi ) özel ihtiyaçlarına göre ayrı ayrı akıllı kartlara sahiptir. Bu kartlar kullanıcılarına araçtaki takograf cihazındaki bilgilere ulaşma ve/veya kullanma olanağı sağlar.
Avrupa Birliği Ülkelerinde;
AB Konseyi ve Avrupa Parlemantosu tarafından 6 Aralık 2005 tarihinde (EEC) n°3820/85 nolu deklarasyona göre kabul edilmiş ve 20 yayınlama süresinden sonra zorunlu hale gelmiştir.
1 Mayıs 2006’da araçlarda zorunlu olarak kullanılması 11 Nisan 2006’da EC n° 561/2006 nolu yönetmelik olarak Avrupa Birliği Resmi Gazetesin’de yayınlanmıştır.
Ülkemizde;
Ülkemiz AETR ülkeleri kapsamına girmektedir. AETR, Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Yapan Taşıtlarda Çalışan Personelin Çalışmalarına İlişkin 51 ülkenin taraf olduğu Avrupa Anlaşması’dır. Bu anlaşma dahilinde 21 Mayıs 2010 tarih ve 27587 sayılı resmi gazetede ULUSLARARASI KARAYOLU TAŞIMACILIĞI YAPAN ARAÇLARDA KULLANILAN TAKOGRAF CİHAZLARI HAKKINDA YÖNETMELİK yayınlanmış ve tip onaylı analog ve sayısal takograflarla ilgili kıstaslar belirlenmiştir. 14 adet Avrupa Deklarasyon ve Yönetmeliğin Türkiye içinde geçerli olduğunu belirtmiştir.
Hemen akabinde 12 Ocak 2012 tarih ve 28171 sayılıresmi gazetede TAKOGRAF CİHAZLARI MUAYENE VE DAMGALAMA YÖNETMELİĞİ’nde araçlara sayısal takılma zorunluluğu modellere göre yılları yayınlanmıştır. Yönetmeliğin Geçici Madde 3’de tanımlanan zorunluluklar aşağıdaki gibidir.
GEÇİCİ MADDE 3 – (1) (Değişik:RG-29/4/2015-29341) Yurt içinde taşımacılık yapan ve takograf kullanması zorunlu olan 1996 model ve sonrası araçlarda kullanılan analog veya elektronik takograf cihazlarının, aşağıda belirtilen süreler içerisinde sayısal takograf ile değiştirilmesi zorunludur.
a) 1996-1998 model araçlar, 30/6/2014 – 31/12/2015 tarihleri arasında,
b) 1999-2001 model araçlar, 1/1/2016 – 31/12/2016 tarihleri arasında,
c) 2002-2004 model araçlar, 1/1/2017 – 31/12/2017 tarihleri arasında,
ç) 2005-2007 model araçlar, 1/1/2018 – 31/12/2018 tarihleri arasında,
d) 2008 ve sonrası model araçlar, 1/1/2019 – 31/12/2019 tarihleri arasında.
(2) Yurt içinde taşımacılık yapan ve takograf kullanması zorunlu olan 1996 model ve sonrası araçlarda kullanılan ve birinci fıkrada belirtilen süreç dışında değiştirilmesi gereken analog veya elektronik takograf cihazları, birinci fıkrada belirtilen süreler dikkate alınmaksızın sayısal takograf ile değiştirilir.
Ülkemizde TOBB birliği tarafından C,D,E ve G sınıfı ehliyetli ve SRC(1-2-3-4-5) belgelerine sahip olan araç sürücülerine verilen karttır. Başvuru için internette https://staum.tobb.org.tr/ adresinden başvurunuz yapabilirsiniz. Yetkili Takograf Servislerinden yardım alabilirsiniz.
Sürücü Kartı, üzerinde kendine ait belleği olan, 28 günlük kullanım bilgilerinin tutulduğu karttır. 28 gün sonra sürücünün en son gittiği yol bilgisi eklenir, 28 gün önce gittiği yol bilgisi silinir. Takografa yapılan hile girişimleri, hız ihlalleri, haftalık ve günlük sürüş süresi ihlalleri, akü kesintisi ve tesisat kablolarında olan hatalar kart 5 yıllık ömrünü doldurana kadar belleğinde kalır. Kanunlara göre 28 günde bir bilgisayara yedeklenmesi zorunludur. Katın geçerlilik süresi 5 yıldır.
- Başvuru Formunu doldurduktan sonra çıkan belge,
- Biometrik Fotograf (Belgede tanımı var)
- Ehliyet Fotokopisi ve Aslı
- Nufüs Cüzdanı Fotokopi ve Aslı
- Bankaya yatırılmış ücret dekontu (Belgede verilen numaraya göre bankaya yatırılacak)
- Sayısal Takografın Muayene ve Kalibre edildiğine dair evrakın araçta olmasına ve araçta denetim biriminin görebilceği yerde bulunan kalibrasyon etiketine.
- Takograf cihazı ürzerinde sürücü katının takılı olduğunun kontrolü ve takograf cihazı Devreye Alınmış ise takograf kartlarını kabul edecektir. Eğer kabul etmiyorsa araç trafikte kullanılamaz.
- Takografın tüm fonksiyonlarının çalışıyor olmasına. Takografın 24 saat rapor veriyor olması, tarih ve saat ayarlarının tam olmas, eğer değilse trafikte kullanılması yasaktır.
- Takograf cihazında yasal raporlar UTC saatine göre verir. UTC, Evrensel kabul edilmiş saat. Yerel saat Türkiye için, kış aylarında 2 saat, yaz aylarında 3 saat ilerdedir. UTC saatinin ayarını yetkili servisler yapabilir. Yerel saati ayarlıyabilirler. UTC saati ayarı bozuksa takograf cihazı kalibrasyon için yetkili servise gitmelidir.
- Emniyet Birimleri sadece kartını takıp ceza yazmayabilirler. UTC saatine göre aldıkları 24 saatlik raporun arka sayfasına doldurup ceza kesebilir ve hatta 365 günlük rapor için Yetkili Takograf servislerinden yardım talep edebilirler.
Sürücü, kartın kaybolması, çalınması ya da hatalı olduğunun fark edilmesi halinde 7 takvim günü içerisinde yeni kart için başvurmalıdır.
Kart verme otoritesi geçerli bir başvuru aldığı andan itibaren 5 gün içerisinde yeni bir kart vermekle yükümlüdür.
Bu esnada sürücü yolculuğunun sonunda araçtaki takograf cihazında kaydedilen sürüş ve dinlenme sürelerinin çıktılarını almalı, kişisel bilgilerini ekleyip çıktıları imzalamalıdır.
Sürücünün 15 takvim gününden fazla (bazı sınırlı durumlar haricinde) geçerli sürücü kartı olmadan sürüşe devam etmesi yasaktır.